واقعه تخریب بقیع چه بود؟
بقیع، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین قبورستان‌ها در جهان اسلام، در مدینه محمدی قرار دارد و به دلیل داشتن قبور ائمه اطهار و صحابه، همواره مورد احترام و توجه مسلمانان بوده است.
در سال 1344 هجری شمسی (1964 میلادی)، رژیم سعودی که آن زمان در عربستان سعودی حکمرانی می‌کرد، تصمیم به تخریب قسمتی از بقیع گرفت. در این تخریب، قبور مهمی از جمله قبر حضرت فاطمه زهرا (س)، حضرت امام حسن مجتبی (ع)، حضرت امام زین العابدین (ع) و حضرت امام محمد باقر (ع) به همراه بسیاری دیگر از قبور مشهور و خانوادگی در بقیع تخریب شدند.
این تخریب باعث بروز اعتراضات و نارضایتی‌های شدیدی در بین مسلمانان و حتی برخی رهبران دینی شد. بسیاری از مسلمانان بر این باورند که تخریب بقیع تلاشی برای نابودی تاریخ و فرهنگ اسلام است و محترم به شدت آن را محکوم کرده‌اند.
شرح ماجرا
قبرستان بقیع در طی دو دهه سلطهٔ سعودیون بر عربستان بارها مورد تعرض واقع شد اما عاقبت به‌کلی در هشتم شوال سال ۱۳۴۴ پس از سلطهٔ دوبارهٔ ابن‌سعود، و تسلط بر شهر مدینه در ماه رمضان همان سال شیخ عبدالله، قاضی‌القضات خود را از مکه به مدینه اعزام داشتند تا موضوع تخریب مقابر موجود در مدینه را با علما و سران این شهر مطرح و موافقت آن‌ها را ولو به صورت ظاهری جلب کند و بدین منظور جلسه‌ای تشکیل شد. شیخ عبدالله از حاضرین پرسید: «دربارهٔ تخریب این گنبد و بارگاه‌ها چه می‌گویید؟» بسیاری از آن‌ها از ترس جان‌شان جواب ندادند، بعضی دیگر هم اظهار موافقت کردند. وهابی‌ها نیز مردم را با زور اسلحه جمع کردند و به سوی بقیع حرکت دادند و آنچه گنبد و ضریح در شهر مدینه و بیرون از شهر بود، ویران کردند.
قبور و حرم‌های تخریب شده
در این واقعه از جمله گنبد و بارگاه امامان شیعه، گنبدهای متعلق قبر ام‌البنین مادر ابوالفضل العباس، اسماعیل پسر جعفر صادق و حرم دختران و همسران پیامبر اسلام از جمله حرم عایشه حرم ابراهیم فرزند پیامبر اسلام و گنبد مالک ابن انس و عثمان نیز تخریب شد.
ماجرای ضریح اصفهانی
آخرین ضریح ائمه بقیع که بعد از انهدام بقاع متبرکه قطعه قطعه شد. این تصویر هنگام ساخت ضریح در اصفهان گرفته شده و عکاس آن ارنست هولتسر است.
ضریحی که به اشتباه منسوب به ائمه بقیع می‌شود؛ در حالی که مربوط به مسجدی در پاکستان است.[۵]
ضریح های اولیه چوبی بودند و پس از اولین تخریب از بین رفتند، اما پس از آن ضریح فولادی ائمه بقیع را در اصفهان ساخته شد و بر قبور امامان شیعه حسن بن علی، سجاد، محمد باقر و جعفر صادق قرار گرفت که پس از تخریب دوم آن را از جای درآورده و بردند.[۶]
بعدها، با استناد به برخی تصاویر دیده شد که ضریح تکه‌تکه شده و پیرامون قبر شهدای احد نصب شده است اما در دهه هفتاد شمسی این صفحات از احد نیز برداشته شد.
استثنا
وهابیون از ترس عواقب کار خود، از تخریب حرم نبوی خودداری کردند. این روز بعدها به نام یوم الهدم در حافظه تاریخ ثبت شد.[۷]
عکس العمل ایران
در ایران برخی شخصیت‌ها و نهادها از جمله سید حسن مدرس و مجلس شورای ملی تحرکاتی برای مبارزه با عربستان در این واقعه انجام دادند.[۸]
بعدها، افرادی چون عبدالرحیم صاحب‌الفصول، سید حسن شیرازی، جلال آل احمد و برادرش سید محمد تقی آل احمد تلاش‌هایی برای احیاء بقیع و ساخت مجدد مقابر ائمه در آن قبرستان انجام دادند؛ اما بی‌نتیجه ماند.
حمید رابعی نیز در سال ۱۳۸۶ با هدف زمینه‌سازی برای بازسازی بقیع طرحی با عنوان مسجد ثقلین و پرچم‌های سیاه خراسان و در سال ۱۳۹۸ هجری شمسی ۳ قرآن منسوب به ائمه بقیع را پس از احیاء و بازآفرینی به صورت مصحف کامل به آستان قدس رضوی ارائه کرده‌است.